Yeni Yılın İlk Gününden Merhaba
Bugün 1 Ocak 2025. Yeni bir yılın ilk günü.
Türkiye’de yeni yıl, 19. yüzyıldan itibaren yabancılar ve gayrimüslimler tarafından kutlanıyordu. Kutlamalar, 1926’da miladi takvimin kabulünden sonra yaygınlaştı. O tarihten sonra birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de 1 Ocak yılın ilk günü kabul edildi ve 31 Aralık’ı 1 Ocak’a bağlayan gece, “yılbaşı gecesi” olarak adlandırıldı. Televizyonun tek eğlence aracı olduğu yıllarda yılbaşı akşamlarına özel önem verilirdi. Aylar öncesinden “yılbaşında televizyona dansöz çıkacak mı” sorusunun yanıtı aranırdı. O yılların en ünlü dansözü Nesrin Topkapı’dır. Devletin yayın kurumu TRT, ilk renkli yayınlarını 31 Aralık 1981’i 1 Ocak 1982’ye bağlayan gece başlattı. Tamamen renkli yayına ise 1984 yılında geçildi. Tüm Türkiye’ye yeni yıl mesajını Zeki Müren’in verdiği 1983 yeni yıl eğlencesi, tüm zamanların en iyi yeni yıl programı olarak hafızalara kazındı.
Farklı İnanışlarda Yılbaşı
Osmanlı İmparatorluğu’nun Hıristiyan nüfusu, miladi takvime göre Aralık ayının 24’ünü 25’ine bağlayan gece İsa’nın doğumunu kutlardı. Noel sabahı kilise ayinine gidilir, dinî şarkılar söylenir, çam ağaçları süslenirdi. Miladi takvimin son gecesi olan ve dinî açıdan bir önem taşımayan 31 Aralık’ta da yeni yılın gelişi kutlanırdı. Eğlenceler düzenlenir, sofralar kurulur ve içki içilirdi. Resmî olarak kutlanmamakla birlikte Osmanlı İmparatorluğu bürokrasisi Hıristiyan yılbaşı kutlamalarına karşı tamamen ilgisiz değildi. Örneğin 1829 yılında İstanbul’daki İngiliz elçisi, yılbaşını kendi geleneklerine göre kutlamak üzere Haliç’e aldırdığı bir İngiliz gemisinde tertip ettiği büyük ziyafet ve baloya, ilk defa olarak Osmanlı vekillerini de davet etti. II. Meşrutiyet’i (1908) izleyen yıllarda yılbaşı âdeti, Müslüman-Türk aydınları arasında yayılmaya başladı. Refik Halid Karay’a göre halkın miladi yılbaşıyla tanışması 1917 Bolşevik Devrimi’nden sonra İstanbul’a kaçan Beyaz Ruslar sayesinde oldu. Miladi takvim, Cumhuriyet’in ilanından sonra 1925 yılının Aralık ayının 26’ncı günü yayımlanan kanunla Türkiye’de resmen kabul edildi. Yeni takvimle beraber Cumhuriyet döneminin ilk yılbaşı gecesi 1926 yılına girerken bir bayram havasında ancak evlerde kutlandı. 1925’te İzmir’de dar katılımlı küçük bir eğlence düzenlendi. Atatürk’ün 1929’da devletin üst kademesine verdiği büyük yılbaşı balosu, yeni yılın artık resmî olarak kutlanacağının habercisiydi.